Ăn dặm là giai đoạn quan trọng giúp cho bé tập làm quen với thức ăn thô hơn sữa mẹ,thông thường quá trình ăn dặm bắt đầu từ 6 tháng cho đến kết thúc là 1 tuổi,Trong mỗi tháng tuổi, bé sẽ có một thực đơn khác nhau để phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng và khả năng tiêu hóa, hấp thụ của cơ thể,thực đơn ăn dặm cho bé đúng cách theo chuẩn dinh dưỡng dưới đây sẽ giúp con phát triển toàn diện cả về thể chất và trí tuệ. Ăn dặm đầy đủ chất tránh được các tình trạng như còi xương, suy dinh dưỡng và chậm phát triển.
Contents
Thời điểm cho bé ăn dặm theo chuẩn của viện dinh dưỡng
- Theo các chuyên gia dinh dưỡng, khi trẻ được 6 tháng mẹ có thể bắt đầu cho trẻ tập ăn dặm,từ tháng thứ 7 trở đi cho bé ăn dặm. Do thời điểm này, sữa mẹ ít protein và nhiều kháng thể hơn so với 6 tháng đầu nên cần phải bổ sung dưỡng chất cho trẻ.
- Những dưỡng chất cần bổ sung cho trẻ từ sau 6 tháng trở đi đó là sắt, protein, canxi, DHA, folate và choline…mà những dưỡng chất này sau giai đoạn sơ sinh cần phải bổ sung qua chế độ dinh dưỡng.
- Chưa kể, thời điểm trẻ từ 5,5 tháng trở đi chúng hoạt động nhiều hơn, tiêu hao năng lượng cũng nhiều hơn nên lượng dưỡng chất cần bổ sung sẽ nhiều hơn và sữa mẹ lúc này là không đủ.
– Lưu ý: Trẻ dưới 6 tháng tuổi không cho ăn dặm bởi hệ tiêu hóa của bé còn rất non, rất dễ dẫn tới đau dạ dày, dễ bị còi xương, chậm lớn. Mọi vấn đề ăn dặm trước 6 tháng tuổi trong những trường hợp bất khả kháng phải được chỉ dẫn bởi bác sĩ.
– Nếu trẻ ăn dặm quá muộn, trẻ sẽ bị rối loạn cấu trúc thức ăn, cơ hàm phát triển yếu, không nhận đủ năng lượng trong ngày dẫn tới có nguy cơ suy dinh dưỡng.
chính vì thế, cho trẻ ăn dặm đúng thời điểm, đúng tháng tuổi sẽ giúp con vừa được nhận đủ kháng thể và các dưỡng chất từ mẹ và được dung nạp thêm nhiều năng lượng từ thực phẩm bên ngoài để phát triển.
lịch trình Bé bắt đầu ăn dặm như thế nào
- Giai đoạn tháng thứ 6 cho bé tập ăn dặm, mẹ nên đảm bảo bé vẫn được bú mẹ đầy đủ. Cho bé tập ăn từ ít tới nhiều, từ loãng tới đặc dần để bé có thể làm quen từ từ với thức ăn, bé không bị tiêu chảy hay bị suy dinh dưỡng.
- Ngoài ra, mẹ cũng nên đa dạng thực đơn ăn dặm mỗi ngày của bé… Theo các chuyên gia của viện dinh dưỡng, điều khiến các mẹ băn khoăn lớn nhất khi xây dựng thực đơn ăn dặm cho bé thường là cho bé ăn mấy bữa một ngày, cho bé ăn vào mấy giờ là hợp lý?
- Bé 6 tháng tuổi chỉ cần ăn dặm 2 bữa/ngày là đủ rồi. Mẹ không nên quá cứng nhắc trong việc chọn thời gian ăn dặm cho bé.
- Tuy nhiên phải đảm bảo khoảng thời gian giữa 2 bữa ăn dặm phải cách xa nhau để bé có thể tiêu hóa được hết lượng thức ăn được dung nạp từ bữa ăn trước.
- Bắt đầu cho bé ăn lượng nhỏ từ 5 – 10 ml (1-2 muỗng cafe) rồi từ từ tăng lượng lên theo cơn đói của trẻ. Những ngày đầu bé có thể ăn 30 – 45ml cho cả ngày
- Các loại thực phẩm nên ăn giai đoạn này:bí đỏ,cà rốt,bơ nghiền ,khoai lang, rau, ngũ cốc, thịt hoặc thịt thay thế, trái cây mềm 45-75ml, 60-125ml (¼ – cốc) ngũ cốc nóng hoặc lạnh, 30 ml (2 muỗng canh) phô mai hoặc sữa chua…
– Giai đoạn 7 – 8 tháng và từ 9 – 12 tháng : Ăn dặm chính thức.
+ về “lượng” trong bữa ăn dặm, sẽ có bé ăn nhiều, có bé ăn ít. Theo thực đơn ăn dặm của viện dinh dưỡng, nếu bé biếng ăn mẹ nên chia nhỏ bữa ăn dặm của bé. Tuy nhiên không nên chia quá nhỏ các bữa ăn.
+ Nếu bé ăn ít thì sau mỗi cữ bột mẹ có thể cho bé bú mẹ thêm để bé có một bữa no, đồng thời giúp hệ men tiêu hóa quen với việc hoạt động một lần.
+ Dù mẹ học theo phương pháp ăn dặm kiểu Nhật hay kiểu nào đi chăng nữa, trong mỗi bữa ăn dặm của bé cần đảm bảo đủ 4 nhóm dưỡng chất cần thiết là chất bột đường, chất đạm, vitamin & chất xơ và chất béo.
5 điều nên làm khi lên thực đơn ăn dặm cho bé
+ Khi cho bé ăn dặm, mẹ cần lưu ý những vấn đề sau:
- Nấu chín, nghiền, xay nhỏ thức ăn
– Thực đơn ăn dặm của viện dinh dưỡng có thể kết hợp bột dinh dưỡng với các loại rau, củ quả. Đối với các bé từ 6 – 8 tháng, mẹ tuyệt đối tránh việc thức ăn không nhuyễn sẽ làm bé hóc.
– Các bé từ 10 – 12 tháng đã có phản xạ nhai nên có thể “nhâm nhi” một chút thức ăn mềm của người lớn như cơm nhão, canh rau nấu nhuyễn, ruột bánh mì hay cháo, bột nghiền có thêm “chút cái” để kích thích nứu giúp răng trẻ phát triển.
- Phối hợp các nhóm thức ăn
– Cân đối mức độ hợp lý giữa các nhóm thức ăn bổ sung tinh bột như: khoai, gạo, mì.., bổ sung chất đạm như: thịt, cá, trứng sữa, cua, tôm… Đồng thời bổ sung vitamin và khoáng chất như: cà rốt, củ cải, rau ngót, rau dền, chuối, cam, đu đủ…,bổ sung chất béo như: dầu, mỡ…
– Không nên cho bé ăn lặp đi lặp lại một loại thức ăn vì dễ dẫn đến tình trạng bé thừa chất này nhưng thiếu chất khác. Nên bổ sung thêm nước hoa quả nhưng tránh cho bé uống vào ban đêm.
- Ăn đúng giờ
Các mẹ nên lập thời gian biểu ăn uống cho bé và nghiêm chỉnh thực hiện để hệ tiêu hóa của bé hoạt động tốt. Thời gian đầu có thể cho bé ăn 6 bữa/ngày với lượng thức ăn ít.
Sau đó từ từ rút dần còn 5 bữa rồi 2 bữa/ngày và tăng dần lượng thức ăn. Các bữa ăn dặm của bé phải cách nhau ít nhất 2 giờ để bé kịp tiêu hóa thức ăn.
- Tạo hứng thú cho bé khi ăn
Để mỗi bữa ăn trở thành khoảnh khắc yêu thích của bé, mẹ cần tạo không khí vui vẻ cho bé như : chọn yếm, tô, chén, muỗng nhiều màu sắc, nói lời khen ngợi bé, cho bé ngồi chung với những người khác trong nhà để tạo cảm giác đông vui.
Lưu ý nên tránh gây ồn ào gây phân tâm cho bé trong bữa ăn.
- Vệ sinh an toàn thực phẩm
Một điều tưởng như đã quá quen thuộc nhưng các mẹ cũng cần phải nằm lòng nguyên tắc “ăn chín, uống sôi” khi chế biến thức ăn cho bé.
Đặc biệt, các loại nước ép trái cây bổ sung vitamin cho bé cần phải rửa thật sạch trước khi chế biến. Chọn mua thịt, rau củ quả tươi ngon. Trước khi ăn, mẹ và bé cần rửa sạch tay để hạn chế vi khuẩn gây bệnh xâm nhập.
5 điều mẹ nên tránh khi cho con ăn thực đơn theo viện dinh dưỡng
Mẹ cùng cần lưu ý tránh những vấn đề sau khi cho trẻ ăn dặm:
- Nóng vội
Quá trình cho bé ăn dặm phải được thực hiện từng bước, từ ít đến nhiều, từ loãng đến đặc. Các mẹ không nên thấy bé “chịu ăn” mà cố ép cho bé ăn nhiều.
- Thức ăn gây dị ứng
Thực đơn ăn dặm của viện dinh dưỡng cho rằng mẹ cần hạn chế cho bé ăn những món có nguy cơ dị ứng như: Mật ong, lòng đỏ trứng chưa chín hẳn (lòng trắng trứng chỉ nên ăn sau khi bé được 1 tuổi), lạc (đậu phộng)…
Các loại thức ăn tanh như: Tôm, cá cần được chế biến loại bỏ mùi tanh thật kỹ.
- Thức ăn nóng
Tuyệt đối không cho bé ăn thức ăn nóng vì có thể làm phỏng lưỡi và hỏng dạ dày non nớt của trẻ. Khả năng chịu đựng của người lớn cao hơn, do đó để thức ăn nguội đến mức chỉ còn âm ấm thì mới vừa với bé.
- Nêm thức ăn cho bé với khẩu vị của người lớn
Các mẹ không được áp dụng khẩu vị của mình trong nêm nếm thức ăn cho bé. Thận bé còn non nớt sẽ phải hoạt động quá tải nếu lượng muối trong cơ thể bé cao lâu ngày dẫn đến bé bị suy thận và gây phù.
Chỉ cần cho vào một chút xíu muối iot hay nước mắm trong thức ăn của bé.
- Bỏ việc cho bé bú sữa mẹ
Dù bé đã ăn dặm nhưng trong giai đoạn này sữa mẹ vẫn là nguồn cung cấp dưỡng chất và sức đề kháng tốt cho bé.
Theo thực đơn ăn dặm của viện dinh dưỡng, từ 6 – 9 tháng, bé nên bú sữa mẹ kết hợp với 2 – 3 bữa ăn dặm cho thực đơn một ngày. Còn từ 10 – 12 tháng, bé vẫn tiếp tục bú sữa mẹ cùng với 3 – 4 bữa ăn dặm để bổ sung đầy đủ dưỡng chất.
Thực đơn của viện dinh dưỡng cho cả tuần
Để đảm bảo bé nạp đủ dưỡng chất cho bé phát triển mẹ cần lên lịch ăn dặm cho bé trước để chủ động trong việc chế biến bảo quản.
Bảng gợi ý của Viện Dinh dưỡng Trung ương
| Giờ | Thứ 2, 4 | Thứ 3, 5 | Thứ 6, Chủ nhật | Thứ 7 |
| 6h | Bú mẹ hoặc Sữa ngoài:150-200ml | Bú mẹ hoặc Sữa ngoài:150-200ml | Bú mẹ hoặc Sữa ngoài:150-200ml | Bú mẹ hoặc Sữa ngoài:150-200ml |
| 9h | Bột thịt lợn:Thịt lợn nạc: 10gBột gạo: 10gDầu ăn: 5gLá rau xanh: 1thìa cà phê | Bột thịt gà:Thịt gà: 10gBột gạo: 10gDầu ăn: 5gLá rau xanh: 1thìa cà phê | Bột sữa:Sữa bột: 3 thìaBột gạo: 10gDầu ăn: 5gLá rau xanh: 1thìa cà phê | Bột trứng:Trứng gà: 1/2 quả (lòng đỏ)Bột gạo: 10gDầu ăn: 5gLá rau xanh: 1thìa cà phê |
| 10h | Chuối-tiêu:1/3quả | Đu đủ: 50g | Hồng-xiêm:1/3quả | Xoài: 50g |
| 11h | Bú mẹ | Bú mẹ | Bú mẹ | Bú mẹ |
| 14h | Bột sữa:Sữa bột: 3 thìaBột gạo: 10gDầu ăn: 5gLá rau xanh: 1thìa cà phê | Bột thịt lợn:Thịt lợn nạc: 10gBột gạo: 10gDầu ăn: 5gLá rau xanh: 1thìa cà phê | Bột thịt gà:Thịt gà: 10gBột gạo: 10gDầu ăn: 5gLá rau xanh: 1thìa cà phê | Bột sữa:Sữa bột: 3 thìaBột gạo: 10gDầu ăn: 5gLá rau xanh: 1thìa cà phê |
| 16h | Nước cam * | Nước cam * | Nước cam * | Nước cam * |
| 18h | Bú mẹ hoặc Sữa ngoài:150-200ml | Bú mẹ hoặc Sữa ngoài:150-200ml | Bú mẹ hoặc Sữa ngoài:150-200ml | Bú mẹ hoặc Sữa ngoài:150-200ml |
Bảng thực đơn của Trung tâm dinh dưỡng Tp. HCM – Theo Sách Nuôi Con Mau Lớn
| Thứ | 7giờ 30 sáng | 11giờ 30 | 16giờ 30 |
| Hai | Bột dậu – bí đỏ | Bột thịt heo, rau dền | Bột cá bí xanh |
| Ba | Bột Risolac-Bắp cải | Bột cá cà rốt | Bột gan rau dền |
| Tư | Cháo sườn, trứng (lòng đỏ) | Bột trứng, rau muống | Cháo gà nấm rơm |
| Năm | Bột sữa cà rốt | Bột tôm bí đỏ | Cháo óc heo, đậu Hà lan |
| Sáu | Bột Risolac | Bột cua rau mồng tơi | Cháo đậu xanh, khoai lang bí |
| Bảy | Bột khoai tây tán với sữa | Bột tàu hũ rau ngót | Bột đậu phộng rau mồng tơi |
| Chủ Nhật | Bột sữa bông cải | Bột thịt bò rau dền | Bột thịt heo, rau xà lách |
Thực đơn ăn dặm của viện dinh dưỡng cho trẻ theo tháng tuổi
Nếu mẹ còn lo lắng về thực đơn chuẩn cho trẻ, mẹ có thể tham khảo bảng thực đơn ăn dặm của viện dinh dưỡng dành cho trẻ 6 – 12 tháng tuổi trở lên dưới đây.
- Thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng tuổi của viện dinh dưỡng
Nếu không biết trẻ 6 tháng tuổi nên ăn gì, mẹ nên sử dụng bột loãng hoặc thức ăn nghiền hoặc xay, trong đó 1 bữa bú mẹ + 1 bữa ăn. Lượng thức ăn : 100-200ml
- Thực đơn ăn dặm cho bé 7 tháng tuổi
Sử dụng bột đặc hoặc thức ăn nghiền hoặc thái nhỏ, trong đó có 2 bữa ăn+ 1 bữa bú mẹ. Lượng thức ăn: 200ml
- Thực đơn cho bé 8 tháng tuổi
Trẻ 8 tháng tuổi vẫn nên duy trì ăn dặm trái cây, rau xanh và thịt xay nhuyễn. Các mẹ cũng có thể cho bé ăn bột ngũ cốc để bổ sung thêm chất sắt. Lượng thức ăn: 230ml
- Thực đơn cho bé 9 – 10 tháng tuổi
Theo thực đơn ăn dặm của viện dinh dưỡng, lúc này Bé cũng đã mọc 2 – 4 răng sữa và đã có thể nhai, gặm được những loại thực phẩm mềm mẹ có thể sử dụng bột đặc, thức ăn có thể thái nhỏ, cắt khúc để trẻ có thể cầm nắm được. Trong đó lượng bữa tăng lên 3 bữa+ 1 bữa bú mẹ. Lượng thức ăn vào khoảng 200-250ml
- Thực đơn cho bé 11 tháng tuổi
Mẹ có thể cho bé ăn cháo , thức ăn thái khúc. Kết hợp 1 bữa bú mẹ + 3 bữa ăn dặm. Lượng thức ăn từ 250ml-300ml
- Thực đơn cho bé 12 tháng tuổi
Mẹ có thể nấu một nồi cháo trắng nhừ cho cả ngày. Mỗi bữa múc một bát vào xoong khoảng 200ml rồi cho thêm thịt hoặc cá, tôm, trứng….và rau xanh, dầu/ mỡ và hâm nóng để thay đổi bữa ăn trong từng ngày cho trẻ tạo cảm giác ngon miệng giúp trẻ ăn được nhiều hơn.
Ăn dặm là một giai đoạn quan trọng của trẻ nên việc đó dù có khó khăn các mẹ cũng đừng vội nản nhé! Hãy đồng hành cùng với trẻ trong những bước đệm đầu đời với thực đơn ăn dặm của Viện dinh dưỡng như trên. Chúc các mẹ thành công nhé.