Hoa Thiên Lý là một loài hoa khá gần gũi với Miền Bắc Việt Nam. Hoa Thiên Lý có mùi hương thơm và trong hoa chứa nhiều tinh dầu. Do đó, hoa Thiên Lý thường được mọi người nấu canh làm mát, giải tỏa nóng nực của mùa hè. Dưới đây, chúng ta cùng tìm hiểu sơ qua về đặc điểm hoa Thiên Lý, cùng với đó là một số cách nấu canh hoa Thiên Lý.
Thiên lý, còn được gọi là dạ lý hương, dạ lài hương, danh pháp hai phần: Telosma cordata, là một loài thực vật dạng dây leo. Trong thiên nhiên, thiên lý mọc ở các cánh rừng thưa, nhiều cây bụi. Tuy nhiên, nó được gieo trồng ở nhiều nơi như Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây), Ấn Độ (Kashmir), Myanma, Pakistan, Việt Nam; châu Âu, Bắc và Nam Mỹ.
Xim hoa kiểu tán (mọc thành chùm), chứa 15-30 hoa; cuống hoa 0,5-1,5 cm, có lông măng. Các lá đài hình mũi mác thuôn dài, có lông măng. Tràng hoa màu xanh lục ánh vàng; ống tràng 6-10 × 4–6 mm, có lông măng bên ngoài, nhiều lông hoặc nhẵn nhụi với phần họng nhiều lông mé trong; các thùy thuôn dài, 6-12 × 3–6 mm, có lông rung. Các thùy của tràng hoa hơi dày, phần gốc hình trứng, nhọn đỉnh, thông thường có khía hay xẻ thùy sâu. Các khối phấn thuôn dài hay dạng thận. Núm nhụy hình đầu. Các quả đại hình mũi mác, 7-13 × 2-3,5 cm, nhẵn nhụi, hơi tù 4 góc. Các hạt hình trứng rộng bản, khoảng 1 × 1 cm, phẳng, cụt đỉnh, mép có màng; mào lông 3–4 cm. Ra hoa trong khoảng từ tháng 5 tới tháng 10, kết quả trong khoảng tháng 10-12.
Hoa thiên lý rất thơm, chứa tinh dầu. Chúng được sử dụng để nấu ăn và trong y học để điều trị viêm màng kết.
Tại Việt Nam cây hoa thiên lý được trồng trong vườn để leo thành giàn tạo bóng mát, hưởng hương thơm và nhất là để lấy hoa lẫn lá non nấu ăn. Phổ thông nhất là nấu canh. Canh hoa Thiên Lý mang lại thanh mát, bổ dưỡng cho con người giữa mùa hè. Không chỉ vậy, Hoa Thiên Lý còn dùng làm một số bài thuốc dân gian. Chúng ta cùng tìm hiểu một số cách nấu canh hoa Thiên Lý bổ mát, và một số bài thuốc của hoa Thiên Lý.
Contents
6 cách nấu canh hoa Thiên Lý cực ngon và bổ dưỡng
Canh thiên lý nấu thịt băm
Món canh này ngọt, thơm và giúp bạn dễ ngủ đấy.
Nguyên liệu
- 100g thịt thăn/vai băm hoặc xay nhỏ
- 150g hoa thiên lý
- Hành tím, dầu ăn, muối
Cách làm
Bạn phi thơm hành tím, cho thịt vào đảo săn. Cho nước vào đun sôi rồi cho hoa thiên lý vào, nêm thêm muối. Chỉ cần nước sôi lại lần nữa là bạn nhắc nồi xuống vì hoa thiên lý rất nhanh chín. Món canh này ngọt, thơm và giúp bạn dễ ngủ đấy.
Canh hoa thiên lý nấu thịt xay
Nguyên liệu
- 2 lạng hoa thiên lý
- 1 lạng giò sống
- Hạt nêm, nước mắm
Cách làm
Hoa thiên lý nhặt bỏ cuống, rửa sạch, để ráo nước. Giò sống viên thành từng viên nhỏ vừa ăn.Đặt nồi nước lên bếp, cho vào 2 thìa café hạt nêm. Nước sôi thả giò sống vào. Khi thấy giò chín nổi lên thì cho hoa thiên lý vào. Nước sôi trở lại khoảng 2 phút thì tắt bếp, nêm nếm nếu thấy nhạt thì cho thêm 1 chút nước mắm cho đậm đà rồi múc canh ra bát, ăn nóng.
Canh cua thiên lý
Nguyên liệu
- 200g cua đồng xay nhuyễn
- 200g hoa thiên lý – 1 muỗng canh gạch cua
- 1 muỗng canh hành tím bào mỏng
- 1 muỗng canh dầu ăn – 2 muỗng cà phê muối
- 1/2 muỗng cà phê đường – 1 trái ớt nhỏ băm nhuyễn
- 1/2 trái ớt cắt sợi nhỏ trang trí
Cách làm
- Cua đồng làm sạch, xay nhuyễn, cho vào 1 lít nước lược bỏ xác.
- Hoa thiên lý nhặt, rửa, vẩy ráo.
- Phi vàng hành tím, ớt băm nhuyễn với dầu, cho gạch cua vào xào trên lửa vừa một phút, nhấc xuống.
- Nấu sôi nước cua trên lửa vừa, dùng vá lưới vớt thịt cua, cho vào trộn đều với gạch cua vừa xào. Sau khi đã múc hết thịt cua nổi trong xoong, cho hoa thiên lý, muối, đường vào nấu sôi trên lửa lớn hai phút, cho thịt cua vào đun sôi lại và nhấc xuống.
- Múc canh vào tô, trang trí ớt cắt sợi, dọn ra ăn với cơm hoặc bún.
Canh ngao thiên lý
Nguyên liệu
- 1kg ngao
- 500g hoa thiên lý
- Dầu ăn, hành khô, hạt tiêu, nước mắm
Cách làm
Ngao rửa sạch cát, cho vào nồi luộc với nước. Ngao mở vỏ, bạn lọc phần nước ngao trong để riêng. Phần thịt ngao nhặt riêng, rửa sạch, để ráo. Ướp ngao với ½ thìa nước mắm, hạt tiêu, hành khô băm nhỏ 30 phút. Phi thơm hành khô băm nhỏ với dầu ăn. Cho thịt ngao vào xào cho săn lại, múc ra để riêng. Rửa sạch hoa thiên lý rồi để ráo. Đổ phần nước ngao vào nồi vừa xào ngao, đun cho sôi. Sau đó cho hoa thiên lý và ngao xào vào, nêm nếm gia vị cho vừa miệng rồi bắc ra nhé.
Canh thịt bò hoa thiên lý
Thiên lý đầu mùa nấu canh với thịt bò ngon đúng điệu.
Nguyên liệu
- Hoa thiên lí
- Thịt bò
- Gia vị
Cách làm
- Nhặt bỏ cuống hoa thiên lý, đem rửa sạch, để ráo nước. Thịt rửa sạch, cắt thành miếng vừa ăn rồi ướp với muối, tiêu, dầu mè, bột ngô và một chút gừng băm nhỏ.
- Đặt nồi nước lên bếp, thêm khoảng 2 thìa hạt nêm. Khi nước sôi, bạn cho thịt vào. Thịt chín sẽ nổi lên, lúc đó cho tiếp hoa thiên lý vào.
- Khi nước sôi trở lại khoảng 2 phút thì tắt bếp, nêm nếm lần nữa với nước mắm. Dọn ra dùng nóng.
Canh tôm hoa thiên lý
Nguyên liệu
- 200g hoa thiên lý, nhặt rửa sạch, để ráo
- 100g thịt tôm thẻ, rửa sạch, lột vỏ, xẻ lấy chỉ lưng, đập dập.
- 100g thịt nạc heo rửa sạch, xắt lát mỏng
- 1 muỗng canh dầu ăn
- Một ít hành lá, cắt đầu hành đập dập, lá cắt sợi
- Gia vị: Muối, đường, hạt nêm, tiêu, củ hành xắt lát, nước mắm
Cách làm
- Cho tôm, thịt, 1 muỗng cà phê nước mắm ngon, 1 muỗng cà phê đường, ½ muỗng cà phê tiêu, ½ muỗng cà phê hạt nêm, đầu hành đập dập vào tô trộn đều để khoảng 10 phút cho thấm gia vị.
- Sau đó bắc chảo dầu nóng, phi hành cho thơm, cho tôm thịt đã ướp gia vị vào xào nhanh tay, lửa lớn, tôm thịt vừa chín, nhắc xuống, để riêng. (Nếu không muốn xào tôm thịt thì cho tôm thịt đã ướp gia vị vào nước sôi, gọi là nấu thả, cách này nhanh hơn nhưng nước canh không đậm đà bằng cách xào tôm thịt trước khi nấu.
- Cho khoảng 1 lít nước vào nồi, nấu sôi, cho tôm thịt xào vào nấu lửa vừa, hớt bọt, nêm gia vị muối, đường, hạt nêm cho vừa ăn, tiếp đến cho hoa thiên lý vào, vặn cao lửa cho sôi nhanh rồi tắt lửa ngay, nấu lâu hoa thiên lý sẽ bị mềm, mất hết chất thanh nhiệt và không ngon.
- Dọn ra tô, rắc tiêu và lá hành lên. Món này dùng nóng với cơm.
Ngoài ra loại hoa này còn có 6 bài thuốc chữa các một số bệnh cực hay
- Chữa trĩ ngoại: Lá thiên lý (chọn lá non) 100g, muối ăn 5g. Lá thiên lý rửa sạch, giã nhỏ với muối, thêm chừng 30ml nước cất, lọc qua vải gạc. Dùng nước này tẩm vào bông, đắp lên chỗ lòi dom (sau khi đã rửa sạch bằng thuốc tím); sau đó băng lại như đóng khố. Ngày làm 1-2 lần, thường sau 3-4 ngày thì khỏi.
- Chữa sa dạ con: Cũng là như trên, thường cho kết quả sau 3-4 ngày. Tại bệnh viện Thái Bình, trong số 9 bệnh nhân sa dạ con được điều trị bằng phương pháp này, có 8 người khỏi bệnh.
- Chữa mất ngủ: hoa thiên lý 30g, hoa nhài 10g, tâm sen 15g. Sắc lấy nước uống trong ngày, cần uống liền 3-5 ngày.
- Để có giấc ngủ ngon: dùng hoa thiên lý nấu canh với thịt nạc hoặc với cá diếc, ăn ngày một lần trong vài ngày liền.
- Chữa mất ngủ thường xuyên: hoa thiên lý nấu canh cùng lá vông nem, mỗi vị chừng 30-50g, rửa sạch thái nhỏ nấu chung thành canh, nêm đủ mắm muối, bột nêm cần ăn trong 4-7 ngày.
- Chữa giun kim: lấy lá hay hoa thiên lý chừng 40 – 50g nấu canh ăn hàng ngày, cần ăn từ 7 ngày trở lên sẽ khỏi. Hoặc dùng hoa thiên lý 30g, rau sam 20g, lá đinh lăng 25g. Sắc lấy nước chia 3 lần uống trong ngày, cần dùng trong 3 ngày liền.
Chúc các bạn thành công với các món ăn ngon từ Hoa thiên lý.